Το πένθος ως αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας

"κανείς δεν μπορεί να κοιτάξει κατάματα τον ήλιο, ούτε το θάνατο"

Francis de la Roche

Πρόσφατα έχασα δυο πολύ αγαπημένους και σημαντικούς ανθρώπους της ζωής μου, με διαφορά λίγων ημερών. Η θλίψη που βίωσα και εξακολουθώ να βιώνω, είναι πολύ εντονότερη από όση μπορούσα ποτέ να φανταστώ.

Αυτό που βιώνει ο καθένας μας μέσα από την απώλεια ενός σημαντικού προσώπου, είναι διαφορετικό κατά περίπτωση, αλλά σε πολλά σημεία συγκλίνει προς κάτι μεγαλύτερο και καθολικό που αισθάνονται όλοι οι άνθρωποι από τις απαρχές της ανθρωπότητας.

Τα βασικά στάδια του πένθους, όπως ορίστηκαν για πρώτη φορά το 1969 από την ψυχίατρο Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ Ρος είναι τα παρακάτω:

• Άρνηση
• Θυμός
• Διαπραγμάτευση
• Κατάθλιψη
• Αποδοχή

Όλα τα στάδια έχουν τη σημασία τους και το εντυπωσιακό είναι πως ισχύουν - με κάποιες παρεκκλίσεις -για όλους, ακόμα και αν δεν έχουμε ξανά ακούσει ποτέ γι'αυτά.

Κάθε στάδιο είναι μια προσπάθεια - μηχανισμός άμυνας του ίδιου μας του εαυτού, προκειμένου να μας προστατέψει και να μας βοηθήσει να διαχειριστούμε όσο το δυνατόν καλύτερα τα συναισθήματα που μας κατακλύζουν, ακόμα και αν αν δεν έχουμε καμία προηγούμενη εμπειρία ή γνώση σχετικά με την αντιμετώπιση της απώλειας.

 Όλοι ξέρουμε από μικρή ηλικία ότι η ύπαρξη τόσο η δική μας, όσο και των αγαπημένων μας ανθρώπων είναι πεπερασμένη. 

Η συνειδητοποίηση και αποδοχή της ζωής ως κάτι προορισμένο να τελειώσει είναι τόσο δύσκολη και επίπονη, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι άνθρωποι να αναπτύσσουν ποικίλους μηχανισμούς, ώστε να αποστασιοποιηθούν από αυτές τις σκέψεις. Οι περισσότεροι μάλιστα, λειτουργούμε σαν να είμαστε αθάνατοι, τοποθετώντας και αναβάλλοντας όνειρα, προσδοκίες, στόχους κ.λ.π. σε ένα αόριστο και μακρινό μέλλον. 

Ο τρόπος που καλούμαστε να διαχειριστούμε το αναπόφευκτο διαφέρει ανάλογα την εποχή, αλλά όχι τόσο όσο νομίζουμε. Οι άνθρωποι από την πρώτη κιόλας σκάλα της εξελικτικής τους πορείας, αναζήτησαν τρόπους και μέσα ανακούφισης από τον πόνο και το άγχος του θανάτου, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν οι τέχνες, η λογοτεχνία, η επιστήμη, η αναζήτηση νοήματος μέσω της θρησκείας, η προσπάθεια δημιουργίας του ελιξίριου ζωής από τους αλχημιστές, το αλκοόλ, τα ναρκωτικά κ.ο.κ. 

Ο τρόπος που ο καθένας διαχειρίζεται το άγχος και το φόβο για την απώλεια των συγγενών, φίλων και εν τέλει του εαυτού του, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως το μορφωτικό του επίπεδο,  την ηλικία, από το αν πιστεύει σε κάποια θρησκεία, εάν έχει βιώσει απώλεια στο παρελθόν ή γνωρίζει ότι πρόκειται σύντομα κλπ. 

Το σημαντικότερο όλων στη διαχείριση τέτοιων υπαρξιακών θεμάτων, είναι να θυμόμαστε ότι πρέπει να αφουγκραζόμαστε τα συναισθήματα μας και να τα εξωτερικεύουμε με όποιο τρόπο θεωρούμε εμείς οι ίδιοι ωφέλιμο. Δε χρειάζεται να επωμιστούμε όλο το βάρος του κόσμου στους ώμους μας, ούτε να είμαστε δυνατοί για τους άλλους καθώς είναι φορές που πρέπει να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να πάρει το χρόνο του, ιδιαίτερα όταν προσπαθούμε να επεξεργαστούμε κάτι τόσο επώδυνο. 

Ο δρόμος για να φτάσουμε στην αποδοχή της απώλειας, περνάει μέσα από το ίδιο το πένθος, μέσα από τις σκέψεις που μας λυγίζουν, μέσα από το φόβο του αγνώστου, μέσα από το κλάμα και την κατάρρευση. Δεν υπάρχουν παρακάμψεις και εύκολες λύσεις, μόνο εμπιστοσύνη και συχνές υπενθυμίσεις προς τον εαυτό μας, ότι αυτή η διαδικασία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, που όλοι θα κληθούμε κάποια στιγμή να αντιμετωπίσουμε.